Nằm trong chuỗi nội dung giải đáp về các thuật ngữ liên quan đến phát triển bền vững, Dấu chân carbon được chúng tôi lựa chọn để chia sẻ tới bạn, sau 2 nội dung đã viết liên quan đến Tín chỉ carbon và ESG. Cùng khám phá những nội dung thú vị của chủ đề này nhé!
Dấu chân carbon là gì?
Dấu chân carbon (carbon footprint) chỉ tổng lượng khí nhà kính (GHG), đặc biệt là CO2, được phát thải trực tiếp hoặc gián tiếp bởi một cá nhân, tổ chức, sự kiện, hoặc sản phẩm trong suốt vòng đời của nó.
Dấu chân carbon bao gồm các hoạt động như sản xuất, vận chuyển, sử dụng và thải bỏ, tất cả đều góp phần vào lượng khí nhà kính phát ra vào bầu khí quyển.
Dấu chân carbon thường được đo bằng đơn vị tấn CO2 tương đương (CO2e). CO2e là một cách để quy đổi các loại khí nhà kính khác nhau (như metan, oxit nitơ) thành một lượng tương đương với lượng CO2 có khả năng gây hiệu ứng nhà kính.
Phân loại dấu chân carbon
Dấu chân carbon được chia thành ba loại chính, tùy thuộc vào nguồn phát thải và phạm vi tác động của chúng. Các loại này thường được phân loại theo Phạm vi 1, 2, và 3 (Scope 1, 2, and 3) theo Tiêu chuẩn báo cáo về phát thải khí nhà kính (Greenhouse Gas Protocol).
Dấu chân carbon Phạm vi 1: Trực tiếp
Đây là các phát thải trực tiếp từ các nguồn thuộc sở hữu hoặc kiểm soát của một tổ chức. Ví dụ:
- Phát thải từ việc đốt nhiên liệu hóa thạch trong các lò đốt, nồi hơi, và phương tiện của công ty.
- Phát thải từ các quy trình công nghiệp trực tiếp.
- Phát thải từ các phương tiện do công ty sở hữu hoặc thuê.
Dấu chân carbon Phạm vi 2: Gián tiếp từ năng lượng
Đây là các phát thải gián tiếp liên quan đến việc mua sắm và sử dụng năng lượng (điện, hơi nước, nhiệt, và làm mát) mà tổ chức tiêu thụ nhưng không trực tiếp phát sinh. Ví dụ:
- Phát thải từ việc sản xuất điện mà công ty mua từ nhà cung cấp năng lượng.
- Phát thải từ việc sử dụng hơi nước hoặc nước nóng mà công ty mua từ nguồn bên ngoài.
Dấu chân carbon Phạm vi 3: Gián tiếp khác
Đây là các phát thải gián tiếp khác không thuộc Phạm vi 2, và phát sinh từ các hoạt động của tổ chức, nhưng từ các nguồn không thuộc sở hữu hoặc kiểm soát trực tiếp của tổ chức. Phạm vi 3 bao gồm toàn bộ chuỗi cung ứng và các hoạt động vòng đời sản phẩm, chẳng hạn như:
- Phát thải từ việc vận chuyển và phân phối sản phẩm.
- Phát thải từ việc xử lý chất thải và nước thải.
- Phát thải từ hoạt động của các nhà cung cấp hoặc đối tác.
- Phát thải từ sử dụng sản phẩm hoặc dịch vụ của tổ chức bởi khách hàng cuối cùng.
Có thể thấy, Phạm vi 1 và Phạm vi 2 thường được các tổ chức tập trung trước tiên vì chúng dễ đo lường và quản lý hơn. Phạm vi 3 mặc dù phức tạp hơn và khó kiểm soát, nhưng thường chiếm phần lớn tổng lượng phát thải của một tổ chức và do đó ngày càng được chú trọng trong các chiến lược giảm thiểu dấu chân carbon.
Nhận diện dấu chân carbon trong nhà máy sản xuất
Ngành chế biến, chế tạo với phần lớn các nhà máy sản xuất là nơi có những dấu chân carbon dày đặc nhất. Nguồn phát thải carbon từ các nhà máy sản xuất rất đa dạng, nhưng chúng ta có thể kể đến như:
- Quy trình sản xuất: Phát thải từ việc đốt cháy nhiên liệu hóa thạch để vận hành các thiết bị, máy móc, lò nung, và các quy trình nhiệt khác.
- Sử dụng năng lượng: Điện năng và nhiên liệu sử dụng trong nhà máy để vận hành các thiết bị và hệ thống.
- Quản lý chất thải: Phát thải từ việc xử lý chất thải công nghiệp, bao gồm các phương pháp như đốt, chôn lấp, hoặc tái chế.
- Phát thải từ vận chuyển: Gồm phát thải từ vận chuyển nguyên liệu đầu vào và sản phẩm đầu ra.
- Phát thải từ làm lạnh và điều hòa không khí: Sử dụng hệ thống làm lạnh và điều hòa không khí trong nhà máy cũng góp phần vào phát thải khí nhà kính.
Việc giảm thiểu dấu chân Carbon nằm trong chiến lược Chuyển đổi xanh của bất kỳ quốc gia, doanh nghiệp nào. Và không thể tách rời với Chuyển đổi số, Chuyển đổi xanh cần song hành và ứng dụng những công nghệ số nhằm đạt được mục tiêu giảm phát thải.
- Hệ thống quản lý nguồn lực nhà máy sản xuất tổng thể ERP: Điều hành và quản lý toàn bộ hoạt động sản xuất, giao hàng, quản lý kho, quản lý chất lượng… trên một hệ thống duy nhất.
- Hệ thống quản lý năng lượng (EMS): Hỗ trợ theo dõi và kiểm soát tiêu thụ năng lượng, đồng thời xác định các cơ hội cải thiện hiệu quả.
- Cảm biến và IoT: Sử dụng cảm biến và Internet of Things (IoT) để giám sát tiêu thụ năng lượng và phát thải trong thời gian thực.
- Trí tuệ nhân tạo (AI) và Phân tích dữ liệu: Sử dụng AI để dự đoán và tối ưu hóa các hoạt động sản xuất nhằm giảm phát thải khí nhà kính.
Một bữa tiệc đi qua, có những dấu chân carbon nào để lại?
- 72% đến từ phương tiện di chuyển
- 12% đến từ hoạt động ăn uống
- 11% đến từ các vật dụng tiện nghi
- 3% đến từ địa điểm vui chơi
- 1% đến từ các loại rác thải
Có thể bạn chưa biết, một bữa tiệc nướng BBQ bằng than củi cho 4 người thải ra lượng khí nhà kính tương đương một chiếc ôtô chạy suốt 120km. Trong khi bữa tiệc của một công ty lớn bao gồm trang trí, thuê hội trường, ăn uống, có thể tạo ra khoảng 62 tấn CO2, xấp xỉ lượng khí một chiếc ô tô thải ra trên quãng đường 200.000km.
Việc hiểu về dấu chân carbon cũng như nguồn gây phát thải sẽ là một việc quan trọng trên hành trình đạt được Net zero của mỗi cá nhân, tập thể, doanh nghiệp hay đất nước.
