BOM là gì? Cách thiết lập BOM đơn giản cho người mới bắt đầu

Không một quản lý sản xuất nào lại không biết đến BOM. Thậm chí nhiều người còn ám ảnh nó vì nhiều trường hợp lập kế hoạch sản xuất không bám sát thực tế, dẫn đến những tổn hại cho doanh nghiệp. Vậy lập BOM có khó tới mức đó? Cùng chúng tôi tìm hiểu ngay nhé!

BOM là gì?

BOM (Bill of Materials) là một danh sách chi tiết các nguyên vật liệu, linh kiện và các thành phần phụ kiện cần thiết để sản xuất một sản phẩm. BOM được sử dụng phổ biến trong quản lý sản xuất và chuỗi cung ứng. Và những ai làm việc trong doanh nghiệp sản xuất, đặc biệt là ở bộ phận sản xuất, thu mua hay chuỗi cung ứng sẽ vô cùng quen thuộc với thuật ngữ này.

Có 2 loại BOM chính thường được sử dụng là:

• eBOM (engineering BOM): Đây là BOM được tạo ra trong quá trình thiết kế sản phẩm, cung cấp thông tin về các linh kiện và nguyên vật liệu cần cho thiết kế kỹ thuật. Đây là tài liệu kỹ thuật ban đầu, thường được các kỹ sư sử dụng để xác định cách thức sản phẩm sẽ được sản xuất. EBOM thường chi tiết hơn về các yêu cầu kỹ thuật và vật liệu, đặc biệt là trong quá trình thiết kế và phát triển sản phẩm.

Đây là một ví dụ là eBOM cho sản phẩm Máy tính xách tay để bạn dễ hình dung:

• mBOM (manufacturing BOM): Đây là BOM sử dụng trong sản xuất, bao gồm cả các công cụ, máy móc, và các yêu cầu khác để tạo ra sản phẩm. Nó cung cấp chi tiết hơn về quy trình sản xuất, yêu cầu về công cụ, máy móc và nhà cung cấp, giúp cho việc quản lý sản xuất diễn ra thuận lợi.

Ví dụ về mBOM cũng là về sản phẩm Máy tính xách tay:

eBOM sẽ là cơ sở để chuyển đổi sang mBOM khi sản phẩm bước vào giai đoạn sản xuất hàng loạt. Nghĩa là eBOM sẽ cần thiết lập trước, để tạo cơ sở ra đời mBOM. Điều này đảm bảo tính nhất quán và chính xác trong suốt quá trình từ thiết kế đến sản xuất.

Thiết lập BOM là nhiệm vụ của ai?

Việc thiết lập BOM sẽ liên quan đến nhiều bộ phận khác nhau trong doanh nghiệp, tuỳ thuộc vào vai trò chuyên môn của từng bộ phận.

Về thiết lập eBOM

Bộ phận chịu trách nhiệm thiết lập eBOM:

• Kỹ sư thiết kế: Kỹ sư thiết kế là người trực tiếp chịu trách nhiệm lập EBOM vì họ hiểu rõ nhất về các linh kiện và vật liệu cần thiết để thiết kế sản phẩm. Họ sẽ xác định các thành phần, vật liệu, và các yêu cầu kỹ thuật cho từng chi tiết trong sản phẩm.
• Bộ phận nghiên cứu và phát triển (R&D): Các kỹ sư R&D cũng đóng vai trò quan trọng trong việc lập EBOM, vì họ thường là những người phát triển nguyên mẫu và thử nghiệm sản phẩm mới. Họ sẽ xác định các chi tiết kỹ thuật và thành phần phù hợp với yêu cầu về hiệu suất và tính năng của sản phẩm.
• Kỹ sư cơ khí và điện tử: Tùy vào sản phẩm là cơ khí hay điện tử, các kỹ sư chuyên môn sẽ phụ trách việc chọn vật liệu, thiết bị, và linh kiện kỹ thuật phù hợp cho sản phẩm.

Về thiết lập mBOM

Bộ phận sản xuất: 

• Bộ phận sản xuất sẽ chịu trách nhiệm chính trong việc lập mBOM. Họ sẽ sử dụng eBOM như một cơ sở và thêm vào các thông tin về quy trình sản xuất, yêu cầu về máy móc, công cụ, và thời gian sản xuất.
• Quản lý chuỗi cung ứng (Supply Chain Management): Bộ phận này đóng vai trò trong việc xác định các nhà cung cấp nguyên vật liệu, quản lý thời gian giao hàng, và điều phối việc mua sắm nguyên liệu để đáp ứng yêu cầu sản xuất. Họ cũng đảm bảo rằng tất cả các nguyên vật liệu đều có sẵn đúng thời điểm để sản xuất không bị gián đoạn.
• Kế hoạch sản xuất và lập kế hoạch vật liệu (Production Planning & Material Planning): Nhân viên lập kế hoạch sản xuất và vật liệu sẽ phối hợp với các nhóm khác để đảm bảo rằng mBOM phù hợp với thời gian sản xuất, năng lực sản xuất, và lượng tồn kho của công ty.
• Quản lý chất lượng (Quality Management): Đội ngũ quản lý chất lượng cũng có thể tham gia vào việc lập MBOM để đảm bảo rằng các quy trình sản xuất đáp ứng các tiêu chuẩn về chất lượng.

Hướng dẫn cách thiết lập BOM chi tiết

Việc thiết lập BOM bắt đầu từ câu hỏi bạn đang làm việc ở vị trí nào, và hoạt động sản xuất cần những thứ gì để có thể vận hành được. Một BOM cơ bản sẽ bao gồm những thông tin sau:

• Mã số vật liệu: Mỗi nguyên vật liệu, linh kiện đều có một mã định danh riêng.
• Tên vật liệu: Tên cụ thể của nguyên vật liệu hoặc linh kiện.
• Số lượng: Số lượng yêu cầu của từng thành phần để sản xuất ra sản phẩm cuối cùng.
• Đơn vị đo lường: Đơn vị tính cho từng nguyên vật liệu (ví dụ: kg, cái, mét, v.v.).
• Cấp độ: Nếu sản phẩm có cấu trúc phức tạp, BOM có thể được chia thành nhiều cấp độ để phân chia các bộ phận theo trình tự lắp ráp.

Tuỳ theo từng yêu cầu của công ty và đặc điểm của dự án sản xuất mà BOM có thể sẽ cần bổ sung thêm những trường thông tin khác như:

• Phiên bản sản phẩm: Đặc biệt hữu ích khi sản phẩm trải qua các thay đổi thiết kế.
• Giai đoạn sử dụng: Chỉ rõ thời điểm mà linh kiện, vật liệu được sử dụng trong quá trình sản xuất.
• Nhà cung cấp: Thông tin về nguồn cung cấp nguyên vật liệu.
• Chi phí: Giá thành của mỗi linh kiện hoặc vật liệu.
• Lead Time: Thời gian cần thiết để vật liệu hoặc linh kiện có sẵn.
• Trạng thái vật liệu: Cho biết nguyên vật liệu có sẵn trong kho hay cần phải đặt hàng.

Bạn có thể xem lại những ví dụ chúng tôi đã đưa ra ở phía trên để tìm cách tự thiết lập một BOM cho nhu cầu của mình nhé!

BOM lập đúng – Sản xuất chuẩn

Việc thiết lập BOM là vô cùng cần thiết, và việc lập BOM đúng là vô cùng quan trọng vì nó sẽ góp phần tạo nên một quá trình sản xuất chuẩn. Dưới đây là 8 lợi ích của BOM sẽ mang lại cho nhà quản lý.

Đảm bảo sản phẩm hoàn thiện đúng theo thiết kế

BOM là bản mô tả chi tiết về tất cả các thành phần và vật liệu cần thiết để tạo ra sản phẩm hoàn chỉnh. Nó giúp đảm bảo rằng không có linh kiện nào bị bỏ sót, từ đó giảm thiểu sai sót trong quá trình sản xuất.

Quản lý chuỗi cung ứng hiệu quả

BOM cung cấp danh sách đầy đủ các nguyên vật liệu cần mua và số lượng tương ứng. Điều này giúp bộ phận chuỗi cung ứng dễ dàng quản lý việc đặt hàng, lập kế hoạch sản xuất và quản lý hàng tồn kho. Nó còn đảm bảo nguyên vật liệu được cung cấp đúng thời gian và số lượng để sản xuất không bị gián đoạn.

Tối ưu hóa chi phí

BOM giúp doanh nghiệp có cái nhìn tổng quan về chi phí nguyên vật liệu và công cụ sản xuất. Dựa trên BOM, doanh nghiệp có thể lập dự toán chi phí chính xác hơn, từ đó kiểm soát ngân sách và tối ưu hóa lợi nhuận.

Hỗ trợ lập kế hoạch sản xuất

BOM giúp bộ phận sản xuất lập kế hoạch một cách chi tiết và chính xác hơn, từ việc xác định số lượng nguyên vật liệu cần chuẩn bị cho mỗi lô sản xuất, đến thời gian sản xuất và công cụ cần thiết. Điều này tối ưu hóa quy trình sản xuất và giảm thiểu lãng phí thời gian và nguyên vật liệu.

Cải thiện chất lượng sản phẩm

BOM giúp đảm bảo rằng sản phẩm được lắp ráp đúng theo tiêu chuẩn thiết kế, sử dụng đúng loại nguyên vật liệu và quy trình sản xuất. Điều này giúp cải thiện chất lượng sản phẩm, từ đó giảm tỷ lệ sản phẩm lỗi và tăng sự hài lòng của khách hàng.

Hỗ trợ theo dõi và truy xuất nguồn gốc

BOM giúp theo dõi và truy xuất nguồn gốc của từng thành phần, linh kiện trong sản phẩm. Điều này đặc biệt quan trọng trong kiểm soát chất lượng, bảo trì, hoặc thu hồi sản phẩm khi có sự cố xảy ra.

Hỗ trợ trong việc thay đổi thiết kế

Khi có sự thay đổi thiết kế hoặc nâng cấp sản phẩm, BOM sẽ giúp dễ dàng cập nhật và điều chỉnh các chi tiết cần thay đổi. Nó cho phép các bộ phận liên quan biết được những thành phần nào cần sửa đổi hoặc thay thế.

Cải thiện sự phối hợp giữa các bộ phận

BOM là tài liệu trung tâm mà nhiều bộ phận như thiết kế, sản xuất, chuỗi cung ứng, và quản lý chất lượng đều sử dụng. Nó giúp tạo ra sự thống nhất giữa các bộ phận, tránh nhầm lẫn và cải thiện hiệu suất công việc chung.

Công cụ hỗ trợ thiết lập BOM nhanh chóng và chính xác

Nếu như BOM là rất quan trọng với hoạt động sản xuất của doanh nghiệp, thì có công cụ nào hỗ trợ chúng ta thiết lập BOM một cách chính xác và nhanh chóng hay không?

Câu trả lời chính là hệ thống quản lý sản xuất. Kết hợp công nghệ IoT giúp trích xuất các thông số sản xuất chính xác và nhanh chóng, hệ thống quản lý sản xuất sẽ giúp nhà quản lý thiết lập BOM tự động với hiệu quả cao. Giờ đây, hoạt động sản xuất của một doanh nghiệp sẽ không còn bị phụ thuộc vào kinh nghiệm của bất kỳ cá nhân nào nữa. Nó đã được minh bạch hoá bằng những công nghệ chuyển đổi số, tự động hoá.