Chi phí nguyên vật liệu trực tiếp là gì? Ưu nhược điểm ra sao?

Mỗi sản phẩm đều bắt nguồn từ sự kết hợp của nhiều nguyên vật liệu và công sức lao động. Trong quá trình sản xuất, nguyên vật liệu trực tiếp thường chiếm một phần lớn trong cấu trúc chi phí tổng thể. Việc nhận diện và quản lý nó không chỉ ảnh hưởng đến giá thành sản phẩm mà còn tác động đến quyết định chiến lược của doanh nghiệp. Vậy chi phí nguyên vật liệu trực tiếp chính xác là gì? Tại sao nó lại quan trọng đến vậy? Deha Việt Nam sẽ giúp bạn tìm hiểu qua bài viết dưới đây.

Chi phí nguyên vật liệu trực tiếp là gì?

Chi phí nguyên vật liệu trực tiếp, tiếng Anh gọi là “Direct Materials Cost”, là một khía cạnh cơ bản trong kế toán chi phí sản xuất. Nó đề cập đến những chi phí trực tiếp liên quan đến nguyên vật liệu và nhiên liệu dùng trong quá trình sản xuất, chế tạo sản phẩm hoặc thực hiện dịch vụ.

Tính trực tiếp của chi phí nguyên vật liệu

Đặc điểm quan trọng nhất của chi phí này là tính trực tiếp, nghĩa là chúng có thể được xác định và phân bổ một cách cụ thể cho mỗi đơn vị sản phẩm hoặc dịch vụ. Điều này khác biệt so với chi phí nguyên vật liệu gián tiếp, mà không thể được phân bổ cụ thể cho từng sản phẩm mà phải được phân bổ dựa trên một tiêu chí nào đó.

Vai trò trong quá trình sản xuất

Loại chi phí này thường chiếm một tỷ lệ lớn trong tổng chi phí sản xuất và là yếu tố quyết định trong việc xác định giá thành của sản phẩm. Điều này đặt ra yêu cầu cho việc kiểm soát chặt chẽ và quản lý hiệu quả những chi phí này.

Ví dụ minh họa

Ví dụ, trong việc sản xuất một chiếc áo, vải và chỉ may chính là những nguyên vật liệu trực tiếp. Chi phí cho vải và chỉ may có thể được xác định cụ thể cho từng chiếc áo được sản xuất.

Tính độc lập và phân bổ

Một điểm đáng chú ý khác biệt giữa chi phí nguyên vật liệu trực tiếp và gián tiếp là tính độc lập. Trong khi chi phí nguyên vật liệu gián tiếp cần một tiêu chí phân bổ để được gán vào sản phẩm, chi phí nguyên vật liệu trực tiếp không cần đến tiêu chí này vì chúng đã được gán trực tiếp vào sản phẩm từ đầu.

Nguyên vật liệu trực tiếp gồm những thành phần nào?

Nguyên vật liệu trực tiếp đóng vai trò quan trọng trong quá trình sản xuất sản phẩm. Để hiểu rõ hơn về khía cạnh này, ta cần xem xét các thành phần chính của nguyên vật liệu trực tiếp:

Chi phí nguyên vật liệu thô

Đây là chi phí cơ bản và thường chiếm tỷ lệ lớn nhất trong nguyên vật liệu trực tiếp.

Bao gồm giá trị mà công ty phải trả để có được nguyên vật liệu thô cần thiết cho việc sản xuất. Ví dụ: vải trong sản xuất áo sơ mi, thép trong sản xuất ô tô, hoặc gỗ trong sản xuất đồ nội thất.

Thuế gián thu

Đây là các loại thuế thêm vào giá nguyên vật liệu khi mua từ nhà cung cấp. Thuế này có thể bao gồm nhiều loại thuế khác nhau tùy thuộc vào quy định của từng quốc gia và loại sản phẩm.

Chiết khấu từ nhà cung cấp

Đôi khi, khi mua số lượng lớn hoặc trong các chương trình khuyến mãi, nhà cung cấp có thể cung cấp các loại chiết khấu cho người mua.

Các loại chiết khấu này bao gồm: chiết khấu tiền mặt, chiết khấu thương mại, và chiết khấu số lượng. Những khoản chiết khấu này sẽ làm giảm tổng chi phí nguyên vật liệu.

Phí vận chuyển và phí lưu kho

Đây là chi phí liên quan đến việc di chuyển nguyên vật liệu từ nhà cung cấp đến nhà máy sản xuất và lưu trữ nó cho đến khi sử dụng.

Đôi khi, chi phí này có thể được bao gồm trong hóa đơn mua hàng hoặc được tính riêng biệt.

Chi phí đóng gói và thùng chứa

Các chi phí này liên quan đến việc bảo vệ nguyên vật liệu trong quá trình vận chuyển và lưu trữ.

Ví dụ: bao bì, thùng carton, pallets hoặc các loại bảo vệ khác để đảm bảo nguyên vật liệu không bị hỏng hoặc mất mát.

Như vậy, nguyên vật liệu trực tiếp không chỉ đơn thuần là giá trị của nguyên liệu thô mà còn bao gồm các chi phí khác liên quan trực tiếp đến việc mua và đưa nguyên vật liệu vào quá trình sản xuất. 

Ưu điểm và hạn chế của chi phí nguyên vật liệu trực tiếp

Xác định loại chi phí này có một số ưu và nhược điểm như sau:

Ưu điểm

Tính minh bạch: Việc tách biệt chi phí nguyên vật liệu trực tiếp giúp doanh nghiệp có cái nhìn rõ ràng về tổng chi phí phát sinh từ việc mua nguyên vật liệu cần thiết cho việc sản xuất.

Phân tích giá thành sản phẩm: Nguyên vật liệu trực tiếp là một thành phần quan trọng của giá thành sản phẩm. Biết chính xác chi phí này giúp công ty xác định giá thành chính xác và đưa ra quyết định về giá bán sản phẩm.

Quản lý và kiểm soát: Khi biết chi phí này, doanh nghiệp có thể quản lý nguồn nguyên vật liệu của mình hiệu quả hơn. Từ đó, nhà quản lý tối ưu hoá quá trình sản xuất và kiểm soát chi phí tốt hơn.

Dễ dàng tính toán và phân bổ: loại chi phí này  thường dễ dàng xác định và phân bổ cho từng sản phẩm hoặc dịch vụ cụ thể.

Hạn chế

Khó khăn trong việc phân loại: Trong một số trường hợp, việc phân biệt giữa chi phí nguyên vật liệu trực tiếp và gián tiếp có thể gây ra khó khăn. Điều này có thể dẫn đến việc ghi nhận sai lệch chi phí.

Không phản ánh đầy đủ chi phí: Mặc dù nguyên vật liệu trực tiếp chiếm một phần lớn giá thành nhưng việc chỉ tập trung vào nó có thể làm bỏ sót các chi phí gián tiếp quan trọng khác.

Cần cập nhật thường xuyên: Giá cả và chi phí liên quan đến nguyên vật liệu thường biến đổi, yêu cầu doanh nghiệp cập nhật thường xuyên để đảm bảo tính chính xác.

Sự phụ thuộc: Sự biến động trong giá nguyên vật liệu có thể ảnh hưởng đến chi phí sản xuất, giá thành sản phẩm và lợi nhuận của doanh nghiệp.

Khi tính chi phí nguyên vật liệu trực tiếp cần lưu ý những gì?

Khi tính chi phí nguyên vật liệu trực tiếp, doanh nghiệp cần lưu ý những điểm sau đây:

Xác định rõ nguyên vật liệu trực tiếp

Khi nhập kho nguyên vật liệu, bạn cần phân biệt rõ ràng giữa nguyên vật liệu trực tiếp và gián tiếp để đảm bảo rằng chỉ có các chi phí thực sự liên quan trực tiếp đến quá trình sản xuất mới được tính vào.

Kiểm tra giá nguyên vật liệu

Giá cả của nguyên vật liệu thường xuyên biến đổi dựa trên nhu cầu và cung cấp trên thị trường. Doanh nghiệp cần theo dõi và cập nhật giá nguyên vật liệu một cách thường xuyên.

Thuế và phụ phí

Một số hóa đơn mua nguyên vật liệu có thể bao gồm các khoản thuế gián thu hoặc phụ phí khác. Đảm bảo rằng tất cả các khoản này đều được tính toán trong chi phí nguyên vật liệu.

Chiết khấu từ nhà cung cấp

Nếu doanh nghiệp nhận được bất kỳ chiết khấu nào từ nhà cung cấp (như chiết khấu tiền mặt, thương mại hoặc số lượng), chúng cần được trừ khỏi chi phí nguyên vật liệu trực tiếp.

Phí vận chuyển và lưu kho

Đảm bảo rằng chi phí vận chuyển và lưu trữ, nếu được tính riêng, được tính vào tổng chi phí nguyên vật liệu.

Hao hụt và lãng phí

Trong quá trình vận chuyển và sản xuất, có thể có một số hao hụt hoặc lãng phí nguyên vật liệu. Điều này cần được xem xét khi tính toán chi phí.

Đánh giá kho nguyên vật liệu

Kiểm tra số dư kho đầu và cuối kỳ để đảm bảo rằng bạn đang tính toán chi phí dựa trên số lượng nguyên vật liệu thực sự được sử dụng trong quá trình sản xuất.

Hệ thống theo dõi chi phí

Sử dụng một hệ thống theo dõi chi phí tốt để ghi chép chi tiết và chính xác tất cả các giao dịch liên quan đến nguyên vật liệu.

Xác minh tính chính xác

Thường xuyên kiểm tra và xác minh chi phí để đảm bảo rằng không có sai sót hoặc hiểu lầm nào.

Phân bổ chi phí

Trong trường hợp một số nguyên vật liệu được sử dụng cho nhiều sản phẩm hoặc dự án, cần phải xác định một tiêu chí phân bổ chi phí phù hợp.

Quy trình ghi sổ kế toán nguyên vật liệu

Quy trình ghi sổ kế toán cho nguyên vật liệu liên quan đến việc ghi nhận và theo dõi các giao dịch từ khi mua nguyên vật liệu cho đến khi sử dụng chúng trong quá trình sản xuất. Dưới đây là một quy trình ghi sổ kế toán tiêu biểu cho nguyên vật liệu:

Ghi nhận việc mua nguyên vật liệu

Khi mua nguyên vật liệu, tài khoản “Nguyên vật liệu” sẽ được nợ và tài khoản “Tiền mặt” hoặc “Công nợ phải trả” sẽ được ghi có tương ứng với giá trị của số lượng nguyên vật liệu mua.

Ghi nhận chiết khấu từ nhà cung cấp (nếu có)

Nếu doanh nghiệp nhận được chiết khấu từ nhà cung cấp, tài khoản “Chiết khấu mua hàng” sẽ được nợ và tài khoản “Công nợ phải trả” sẽ được ghi có.

Ghi nhận thuế và phí (nếu có)

Thuế và các phí khác liên quan đến việc mua nguyên vật liệu cần được ghi nhận riêng. Tài khoản “Thuế gián thu” hoặc tài khoản phí khác sẽ được nợ. Tài khoản “Tiền mặt” hoặc “Công nợ phải trả” sẽ được ghi có.

Ghi nhận việc nhập nguyên vật liệu vào kho

Khi nguyên vật liệu được nhập vào kho, không có giao dịch kế toán nào xảy ra nếu việc mua và nhập kho diễn ra cùng một lúc.

Ghi nhận việc xuất nguyên vật liệu cho sản xuất

Khi nguyên vật liệu được xuất từ kho để sử dụng trong sản xuất, tài khoản “Nguyên vật liệu” sẽ được ghi có và một tài khoản liên quan đến chi phí sản xuất. Ví dụ chẳng hạn như “Chi phí nguyên vật liệu đang sử dụng” hoặc “Chi phí sản xuất”, sẽ được nợ.

Ghi nhận hao hụt và lãng phí

Nếu có bất kỳ hao hụt hoặc lãng phí nào trong quá trình lưu trữ hoặc sử dụng nguyên vật liệu, chúng cần được ghi nhận. Tài khoản “Nguyên vật liệu” sẽ được ghi có và tài khoản “Hao hụt và lãng phí” sẽ được nợ.

Ghi nhận việc kiểm kê nguyên vật liệu

Tại thời điểm cuối kỳ, doanh nghiệp thường tiến hành kiểm kê vật lý để xác định số lượng nguyên vật liệu còn lại trong kho. Sự khác biệt giữa số liệu sổ sách và kiểm kê vật lý cần được điều chỉnh trong sổ sách.

Quy trình ghi sổ trên đây chỉ là một cách tiếp cận tiêu biểu. Trong thực tế, mỗi doanh nghiệp có thể có những yêu cầu và chi tiết khác nhau dựa trên ngành công nghiệp, quy mô và hệ thống kế toán của họ.

Xem thêm:

Hướng dẫn cách lập bảng kế hoạch sản xuất

Hướng dẫn lập kế hoạch sản xuất ngành may