Giảm thiểu lãng phí vốn là triết lý của Lean Manufacturing, nhằm tối ưu hóa quy trình sản xuất, tiết giảm đến mức thấp nhất chi phí đầu vào (nhân lực, vật tư, trang thiết bị, thời gian, mặt bằng, năng lượng,…) nhưng lại tối đa hóa được giá trị mang đến cho Khách hàng. Đó là lý do vì sao những nhà quản lý cần hiểu rõ nguồn gốc của những lãng phí đang tồn tại ở hiện trường sản xuất của mình.
Trong bài viết này, chúng tôi sẽ giúp bạn nhận diện 7 loại lãng phí và nguyên nhân sinh ra chúng. Đây sẽ là cơ sở nền tảng giúp bạn có những giải pháp phù hợp để loại bỏ những lãng phí đang tàn phá doanh nghiệp của mình.
Lãng phí do sản phẩm lỗi
Những biểu hiện nổi bật của sự lãng phí đến từ sản phẩm lỗi là:
Sản phẩm bị lỗi, hư hỏng, không đạt chất lượng phải làm lại (rework) hoặc bỏ đi (scrap).
Phải kiểm tra lại, tiêu tốn tài nguyên, thời gian, nhân lực.
Ví dụ như trong một nhà máy may mặc, nếu công nhân may sai đường chỉ trên áo, sản phẩm phải tháo ra may lại. Điều này khiến tốn thời gian, công sức, chi phí.
Nguyên nhân
- Do người lao động không được đào tạo bài bản hoặc bỏ qua các thao tác vận hành chuẩn.
- Máy móc, thiết bị không được bảo dưỡng, bị hư hỏng dẫn đến sản phẩm sản xuất ra bị lỗi.
- Nguyên vật liệu kém chất lượng.
- Thiếu kiểm soát chất lượng tại các công đoạn.
Lãng phí do sản xuất thừa
Những biểu hiện rõ nhất của sự lãng phí do sản xuất dư thừa là:
- Sản xuất vượt quá nhu cầu thực tế của khách hàng hoặc vượt trước thời hạn.
- Tạo ra hàng tồn kho không cần thiết, tăng chi phí lưu kho và bảo quản.
Nguyên nhân
- Dự báo sai nhu cầu thực của khách hàng dẫn đến sản xuất dư thừa.
- Trao đổi thông tin giữa bộ phận kinh doanh và bộ phận sản xuất không xuyên suốt dẫn đến sai kế hoạch sản xuất.
- Dự phòng rủi ro do sản xuất lỗi cao hơn số lượng thực tế.
- Lịch sản xuất không sát với nhu cầu thực tế.
- Tư duy “sản xuất nhiều để giảm giá thành”.
- Không có hệ thống sản xuất kéo (Pull system – như Kanban).
- Thiếu dữ liệu dự báo chính xác.
Lãng phí do tồn kho
Nếu như doanh nghiệp của bạn đang có những biểu hiện dưới đây, thì nghĩa là lãng phí do tồn kho đang tồn tại:
- Nguyên vật liệu, bán thành phẩm, thành phẩm chất đống chờ xử lý hoặc giao hàng.
- Tiềm ẩn rủi ro hư hỏng, lỗi thời, hao hụt, mất không gian.
Ví dụ như một nhà máy lắp ráp điện tử nhập linh kiện tồn kho cho 3 tháng nhưng chỉ sản xuất được trong vòng 1 tháng khiến phần lớn tồn kho lâu ngày có nguy cơ hư hỏng.
Nguyên nhân
- Do sản xuất dư thừa.
- Hệ thống lưu trữ hàng hóa chưa đảm bảo dẫn đến hư hỏng khi lưu kho.
- Tích trữ quá nhiều nguyên vật liệu, bán thành phẩm và thành phẩm phòng khi có đơn hàng đột xuất.
Lãng phí do vận chuyển thừa
Biểu hiện của loại lãng phí này là:
- Vận chuyển nguyên vật liệu, bán thành phẩm giữa các công đoạn quá nhiều lần, xa không cần thiết.
- Không tạo ra giá trị, chỉ tốn công và tăng nguy cơ hư hỏng.
Ví dụ như một công đoạn gia công đặt ở nhà xưởng cách xa công đoạn tiếp theo khiến phải dùng xe nâng chở hàng qua lại hàng chục lần mỗi ngày.
Nguyên nhân
- Sơ đồ làm việc không hợp lý, quy trình sản xuất không phù hợp dẫn đến những di chuyển không cần thiết.
- Tồn kho nhiều, sản xuất dư thừa cũng góp phần làm cho vận chuyển nhiều hơn mức bình thường.
Lãng phí do xử lý thừa
Biểu hiện cụ thể của lãng phí do xử lý thừa là:
- Làm nhiều hơn mức cần thiết theo yêu cầu khách hàng (chất lượng, tính năng, thao tác…).
- Tạo thêm bước không cần thiết chỉ vì “thói quen” hoặc quy trình lỗi thời.
Ví dụ dễ hiểu nhất khi nói về loại lãng phí này là sản phẩm được đánh bóng cả hai mặt trong khi khách hàng chỉ yêu cầu một mặt dùng được.
Nguyên nhân
Nguyên nhân chủ yếu của lãng phí này là do gia công/xử lý thừa. Tức là thực hiện nhiều công việc nhiều hơn mức yêu cầu của khách hàng dưới hình thức chất lượng hay tính năng sản xuất.
Lãng phí do thao tác thừa
Biểu hiện thực tế của lãng phí do thao tác thừa này là:
- Nhân viên phải di chuyển, cúi người, với tay, xoay người quá mức hoặc không hợp lý.
- Không tạo ra giá trị nhưng khiến mệt mỏi, tăng rủi ro tai nạn lao động.
Nguyên nhân
- Bố trí nơi làm việc không khoa học, không thuận tiện cho quá trình làm việc.
- Thao tác không đồng bộ: Nguyên nhân bắt nguồn từ người hướng dẫn không nắm rõ quy trình chuẩn, dẫn đến việc người lao động khó khăn trong việc tiếp thu và thực hiện.
- Dụng cụ không để đúng chỗ.
- Thiếu công cụ hỗ trợ (bàn xoay, băng chuyền, giá đỡ…).
Lãng phí do chờ đợi
Biểu hiện của loại lãng phí do chờ đợi là:
- Công nhân, máy móc, sản phẩm bị dừng vì chờ nguyên vật liệu, lệnh sản xuất, thiết bị sửa chữa…
- Làm gián đoạn dòng chảy sản xuất.
Ví dụ dễ thấy nhất khi nói về lãng phí này đó là công nhân đứng đợi 30 phút vì xe nâng chưa mang vật tư tới kịp khiến không có việc làm nhưng vẫn tính lương.
Nguyên nhân
- Tắc nghẽn quá trình sản xuất do lỗi thiết bị, lỗi công đoạn, lỗi công nhân…
- Bố trí mặt bằng không hợp lý sẽ góp phần gia tăng thời gian chờ.
Với những chia sẻ chi tiết và thực tế về nguyên nhân gây ra những loại lãng phí điển hình trong nhà máy, chúng tôi hi vọng đã giúp bạn hiểu hơn về những gì đang âm thầm tàn phá doanh nghiệp của mình. Tìm hiểu thêm về các giải pháp giúp ngăn chặn hiệu quả những loại lãng phí này. Hoặc bạn có thể liên hệ ngay với chúng tôi để nhận được những tư vấn giải pháp sát với bài toán thực tế của doanh nghiệp mình nhất nhé!
