Chuyển đổi số trong sản xuất là yếu tố tiên quyết giúp các nhà máy “chuyển mình” trong cuộc cách mạng công nghiệp 4.0 đang diễn ra vô cùng mạnh mẽ hiện nay. Chuyển đổi số trong sản xuất cần làm những gì, nên bắt đầu từ đâu hẳn sẽ là những câu hỏi mà bất kỳ nhà quản lý sản xuất, chủ doanh nghiệp sản xuất nào cũng quan tâm.
Trong bài viết này, cùng DEHA Vietnam tìm lời giải đáp cho những băn khoăn của bạn về chuyển đổi số trong sản xuất nhé! Trước hết, hãy cùng chúng tôi dạo quanh một vòng để ngắm bức tranh về sản xuất ở Việt Nam nhé.
Toàn cảnh về doanh nghiệp sản xuất ở Việt Nam
Theo số liệu từ Tổng cục Thống kê Việt Nam, tính đến cuối năm 2023, nước ta có khoảng 870.000 doanh nghiệp đang hoạt động, trong đó doanh nghiệp sản xuất chiếm một phần đáng kể. Cụ thể, ngành công nghiệp chế biến, chế tạo đóng góp lớn vào nền kinh tế, với tỷ trọng xuất khẩu chiếm khoảng 86,24% tổng kim ngạch xuất khẩu của cả nước.
Các doanh nghiệp sản xuất tại Việt Nam đang đối mặt với một loạt thách thức lớn, bao gồm:
- Chi phí lao động và nguyên liệu tăng cao: Mức lương và giá nguyên liệu đều đang tăng, gây áp lực lên chi phí sản xuất.
- Cạnh tranh quốc tế: Các doanh nghiệp phải cạnh tranh với sản phẩm nhập khẩu và các nhà sản xuất ở các quốc gia khác.
- Công nghệ và năng suất: Yêu cầu nâng cấp công nghệ và cải thiện năng suất để duy trì tính cạnh tranh.
- Môi trường và quy định: Phải tuân thủ các quy định nghiêm ngặt về môi trường và chất lượng sản phẩm.
- Thiếu hụt lao động có tay nghề: Khó khăn trong việc tuyển dụng và đào tạo nhân lực chất lượng cao.
Những thách thức này đòi hỏi doanh nghiệp phải liên tục đổi mới và cải tiến để duy trì và phát triển trong môi trường kinh doanh ngày càng khắc nghiệt. Đặc biệt, với thách thức liên quan tới Công nghệ và năng suất, chúng ta phải có kế hoạch triển khai Chuyển đổi số toàn diện, để vừa thích ứng, vừa “chuyển mình” trong kỷ nguyên công nghệ. Đây chắc chắn sẽ là đòn bẩy, để bật doanh nghiệp sản xuất lên một cách ngoạn mục.
Chuyển đổi số trong sản xuất: Bây giờ hoặc không bao giờ
Doanh nghiệp có thể không thực hiện chuyển đổi số, nhưng không thể ngăn những doanh nghiệp khác (đối thủ của bạn) chuyển đổi số, và càng không thể ngăn sự phát triển của cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ 4 mang tên Thông minh hoá.
Chuyển đổi số đúng cách sẽ giúp các doanh nghiệp sản xuất nhận được rất nhiều lợi ích phải kể đến như:
Tăng cường Hiệu quả và Năng suất:
- Tự động hóa quy trình: Chuyển đổi số cho phép tự động hóa các quy trình sản xuất, giúp giảm thời gian và công sức lao động thủ công.
- Quản lý thông minh: Sử dụng phần mềm quản lý doanh nghiệp (ERP) để theo dõi và quản lý quy trình sản xuất, từ nguyên vật liệu đến thành phẩm, một cách hiệu quả hơn.
Nâng cao Chất lượng Sản phẩm:
- Phân tích dữ liệu: Sử dụng công nghệ phân tích dữ liệu để giám sát chất lượng sản phẩm theo thời gian thực và dự đoán các vấn đề có thể xảy ra.
- Kiểm soát chất lượng: Tích hợp các hệ thống kiểm soát chất lượng tự động để đảm bảo sản phẩm đáp ứng các tiêu chuẩn chất lượng cao nhất.
Khả năng Phản ứng Nhanh Chóng:
- Phản ứng thị trường: Chuyển đổi số giúp doanh nghiệp nhanh chóng phản ứng với sự thay đổi của thị trường và nhu cầu khách hàng thông qua các công cụ phân tích và dự báo.
- Linh hoạt trong sản xuất: Các hệ thống sản xuất linh hoạt cho phép thay đổi sản xuất nhanh chóng theo yêu cầu.
Giảm Chi phí:
- Giảm lãng phí: Sử dụng công nghệ để tối ưu hóa quy trình, giảm lãng phí nguyên vật liệu và thời gian sản xuất.
- Tiết kiệm năng lượng: Ứng dụng công nghệ thông minh để quản lý và tiết kiệm năng lượng trong quá trình sản xuất.
Tăng Cạnh tranh:
- Công nghệ tiên tiến: Ứng dụng các công nghệ mới như trí tuệ nhân tạo, máy học và IoT để tạo ra các sản phẩm và dịch vụ vượt trội.
- Phát triển sản phẩm mới: Sử dụng công nghệ để thúc đẩy nghiên cứu và phát triển, tạo ra các sản phẩm mới đáp ứng nhu cầu ngày càng cao của khách hàng.
Với chuyển đổi số, bạn không làm, người khác sẽ làm. Và cuối cùng, người bị tụt lại phía sau là bạn, là doanh nghiệp của bạn. Bây giờ hoặc không bao giờ. Bất kỳ thời điểm nào bạn quyết tâm Chuyển đổi số cho doanh nghiệp của bạn đều là đúng lúc cả. Vậy nên ngay bây giờ, hãy thử tìm cho mình một công ty chuyển đổi số làm đối tác chiến lược lâu dài, đồng hành cùng bạn nhé!
4 bước thực hiện chuyển đổi số trong sản xuất
Bước 1: Xác định đích đến và đánh giá hiện trạng
Với chuyển đổi số, đích đến của doanh nghiệp là một hệ sinh thái thực-số (*) trên đó các mục tiêu với chỉ tiêu và mô hình hoạt động mới cần được xác định. Xác định hiện trạng của các thành phần của hệ sinh thái. Đánh giá khoảng cách từ hiện trạng tới đích đến.
Đây là công việc mà các công ty làm về chuyển đổi số sẽ cùng bạn thực hiện. Sau khi có những yêu cầu sơ bộ về chuyển đổi số, các chuyên gia sẽ xuống trực tiếp nhà máy của bạn để tiến hành khảo sát, đánh giá hiện trạng.
Họ sẽ khảo sát xem hiện tại các phòng ban, bộ phận đang thực hiện công việc bằng cách nào, sử dụng công cụ gì, quy trình làm việc của các bộ phận diễn ra như thế nào, có những vấn đề gì đang vướng mắc…
(*): Về hệ sinh thái thực số, chúng tôi chia sẻ thêm để bạn có thể hiểu hơn vì thuật ngữ này khá quan trọng khi tìm hiểu về chuyển đổi số. Hệ sinh thái thực số của tổ chức gồm tám hợp phần có quan hệ chặt chẽ với nhau, chia thành 4 nhóm:
- Các hoạt động của tổ chức được chia thành 3 hợp phần: sản phẩm và dịch vụ, quy trình vận hành, quản trị và quản lý. Đối với các tổ chức quy mô lớn, chẳng hạn một địa phương hay một quốc gia, các hoạt động cũng có thể được phân loại theo cách khác, chẳng hạn chính quyền số, kinh tế số, xã hội số.
- Nguồn năng lượng để đổi mới sáng tạo và nguyên liệu để hoạt động trên môi trường thực-số là hợp phần về dữ liệu và kết nối số. Nói cách khác, các tổ chức sử dụng dữ liệu và kết nối số trên môi trường thực-số để cải thiện hoạt động của mình.
- An ninh-an toàn hệ thống, đặc biệt là an ninh mạng, là hợp phần đảm bảo sự phát triển bền vững của tổ chức trên môi trường thực-số.
- Nhân tố chính thực hiện các hoạt động trên môi trường thực-số gồm 3 hợp phần: con người, thể chế và công nghệ. Đây là những yếu tố then chốt, quyết định thành bại để triển khai và thực hiện được ba nhóm hợp phần nêu trên. Nói cách khác, tổ chức cần có những con người phù hợp, thể chế phù hợp và có các công nghệ, đặc biệt là công nghệ số phù hợp.
Có thể khẳng định không có một mô hình đích chung nào cho doanh nghiệp sản xuất số. Mô hình doanh nghiệp sản xuất số của mỗi doanh nghiệp sẽ không giống mô hình của người khác. Mỗi doanh nghiệp sản xuất sẽ cần xây dựng một bản thiết kế cho riêng mình, phản ánh tầm nhìn, sự sáng tạo kinh doanh và ý chí của doanh nghiệp sản xuất trong chuyển đổi số, đồng thời phù hợp với điều kiện nội tại và môi trường kinh doanh cụ thể của doanh nghiệp.
Bước 2: Xây dựng đề án chuyển đổi số
Dựa vào phân tích đích đến và đánh giá hiện trạng cũng như các nguyên lý, nguyên tắc và vấn đề của chuyển đổi số, xác định những việc cần làm và xây dựng lộ trình chuyển đổi số.
Bước 3: Triển khai chuyển đổi số
Bám sát theo lộ trình đã định với quản trị thực thi
Bước 4: Đánh giá hiệu quả
Sau mỗi bước rút kinh nghiệm cách làm, cập nhật hiện trạng, đích đến, đề án chuyển đổi số và chuẩn bị các việc tiếp theo do chuyển đổi số là một quá trình phát triển liên tục. Chuyển đổi số là một hoạt động đầu tư, không phải là hoạt động tiêu tiền. Việc đánh giá hiệu quả một cách định lượng sau mỗi bước chuyển đổi số có ý nghĩa quyết định. Nguyên tắc chung để đánh giá hiệu quả là so sánh chi phí của sự chuyển đổi với “chi phí cho việc không chuyển đổi”.
Những kiến thức chia sẻ ở phía trên có thể sẽ hơn khó hiểu với nhiều người, vì nó mang tính học thuật, lý luận. Dưới đây là những chia sẻ có phần dễ hiểu hơn, bạn có thể cân nhắc đọc thêm nếu cần nhé!
Chuyển đổi số trong sản xuất bắt đầu từ đâu?
Bước 1: Đánh giá Hiện trạng
- Phân tích hiện trạng công nghệ và quy trình hiện tại: Xem xét các hệ thống, công nghệ, và quy trình đang sử dụng để xác định điểm mạnh và yếu.
- Xác định nhu cầu và mục tiêu: Xác định rõ các mục tiêu cụ thể của doanh nghiệp khi thực hiện chuyển đổi số, chẳng hạn như tăng hiệu suất, giảm chi phí, cải thiện chất lượng sản phẩm, hoặc nâng cao sự hài lòng của khách hàng.
Xây dựng Chiến lược Chuyển đổi Số
- Thiết lập chiến lược và lộ trình: Xây dựng một chiến lược rõ ràng bao gồm các bước cần thực hiện, các công nghệ sẽ được triển khai, và lộ trình chi tiết.
- Xác định các dự án ưu tiên: Chọn những dự án nhỏ và có tính khả thi cao để bắt đầu, nhằm tạo ra những kết quả nhanh chóng và xây dựng niềm tin trong tổ chức.
Đầu tư vào Hạ tầng và Công nghệ
- Lựa chọn công nghệ phù hợp: Tìm hiểu và lựa chọn các công nghệ như IoT, trí tuệ nhân tạo (AI), big data, và tự động hóa phù hợp với nhu cầu của doanh nghiệp.
- Cập nhật hạ tầng IT: Đảm bảo rằng cơ sở hạ tầng công nghệ thông tin có khả năng hỗ trợ các ứng dụng và công nghệ mới.
Đào tạo và Phát triển Nhân lực
- Đào tạo nhân viên: Tổ chức các khóa đào tạo để nâng cao kỹ năng công nghệ và nhận thức về chuyển đổi số cho nhân viên ở mọi cấp độ.
- Xây dựng đội ngũ chuyên gia: Tạo lập một nhóm chuyên gia nội bộ hoặc thuê ngoài có kinh nghiệm trong lĩnh vực công nghệ và chuyển đổi số.
Triển khai Thí điểm và Đánh giá
- Thực hiện các dự án thí điểm: Bắt đầu với các dự án thí điểm nhỏ để kiểm tra tính khả thi và hiệu quả của các giải pháp công nghệ.
- Đánh giá và điều chỉnh: Liên tục giám sát, đánh giá kết quả và điều chỉnh chiến lược dựa trên phản hồi và dữ liệu thu thập được từ các dự án thí điểm.
Mở rộng và Tối ưu hóa
- Mở rộng quy mô: Dựa trên thành công của các dự án thí điểm, mở rộng triển khai các giải pháp công nghệ trên toàn bộ quy trình sản xuất.
- Tối ưu hóa liên tục: Liên tục cải tiến và tối ưu hóa quy trình dựa trên các phản hồi và dữ liệu thu thập được.
Sau nội dung này, chúng tôi hi vọng bạn sẽ có những hình dung rõ hơn về kế hoạch chuyển đổi số cho nhà máy sản xuất của mình. Những đích đến sẽ được viết rõ ràng trên giấy, và sẽ có những đối tác chuyển đổi số đi cùng bạn tới điểm đích.
